اتفاقات و تجربیات نامطلوب در زندگی، مشکلات در زندگی روزمره، بیماری های سخت، سوانح، از دست دادن عزیزان؛ اینها مسائلی هستند که همه ما در طول زندگی خود با آنها مواجه شده یا خواهیم شد. زندگی پر از فراز و نشیب است. هر فردی نسبت به اتفاقات، مشکلات و سختی هایی که در زندگی روزمره با آن مواجه می شود، واکنش متفاوتی نشان می دهد. واکنش یک فرد نسبت به یک مسئله با واکنش فرد دیگری نسبت به همان مسئله متفاوت است.

افراد برای مقابله با مشکلات و سختی ها از مهارت ها و نقاط قوت خود استفاده می کنند. در مواجهه با این مشکلات، چیزهایی که از نظر روانی ما را تقویت می کند، تاب آوری ما را بیشتر می کند.

تاب‌آوری روانی تلاش افراد برای مقابله با مشکلات و سختی های زندگی و ظرفیت تقویت توان شخصی در قبال این تلاش است.

تاب آوری روانی استرس، مشکلات یا سختی هایی که افراد با آن مواجه هستند را از میان برنمی دارد بلکه به افراد این قدرت را می دهد که مستقیماً با مشکلات کنار آمده، بر سختی ها غلبه کرده و زندگی خود را ادامه دهند. تاب آوری روانی اثرات منفی موقعیت های استرس زا را کاهش داده و سازگاری ما با زندگی و شرایط پیرامون مان را تسهیل می کند.

ممکن است شرایطی وجود داشته باشد که سازگاری ما با زندگی و محیط پیرامون مان را دشوار کند. از این عوامل به عنوان عوامل ریسک یاد می شود:  

عوامل ریسک تاب آوری روانی:

تاب آوری با تلاش و تمرین قابل تقویت است.

موقعیت‌هایی که تاب‌آوری روانی را تقویت می کنند نیز عوامل محافظتی هستند.

عوامل محفاظتی ما را قادر می سازند تا قبل از مواجهه با هر گونه خطر و تهدید ابتدا از وقوع آن جلوگیری کنیم و در صورت وقوع تأثیر آن را کاهش دهیم.  این مسئله بستگی به توسعه توانایی فرد در سازگاری دارد.  پیشگیری از خطرات و تهدیدها، تأثیر مشکلاتی که با آن مواجه می شویم را کاهش می دهد. به این ترتیب فرد خود را بهتر و قوی تر حس می کند و دربرابرسختی ها مقاوم تر می شود

عوامل حفاظتی را هم می توان به سه دسته محیطی، خانوادگی و فردی تقسیم کرد.

هر فردی در برابر مشکلات و سختی هایی که با آن مواجه می شود واکنش متفاوتی نشان می دهد. در حالی که برخی از افراد به خوبی می توانند بر مشکلات خود غلبه کنند، برخی دیگر ممکن است از عهده همان مشکلات برنیایند و دچار ناراحتی های روانی شوند. تاب آوری، توانایی فرد در تحمل همه شرایط و داشتن قدرت مبارزه است.

تاب‌آوری روانی از ویژگی‌های شخصیتی است که در موارد سخت و استرس زا به فرد کمک می کند در جهت مثبت تلاش کرده و خود را سازگار کند.

ویژگی هایی که در شکل گیری تاب آوری روانی نقش اساسی دارند به شرح زیر است:

• پیشرفت متعادل و هماهنگ زندگی و تجربیات، یعنی «تناسب» که مظهر تعادل است؛
• • «قاطعیت» که نمود بازسازی و ادامه زندگی است؛
• • «اعتماد به نفس» که نمود باور به خود و توانایی های خود است؛
• • «توانایی معنا بخشیدن» که نمود اعتقاد به این مسئله است که زندگی هدفی دارد؛
• • «تحمل و پذیرش» یعنی پذیرش این مسئله که مسیر زندگی هر شخص به شیوه منحصر به خود آن شخص پیش می رود.

برای ایجاد و افزایش تاب‌آوری روانی می‌توان راه‌ها و روش‌های زیر را در پیش گرفت:

معنا بخشی و افزایش حس تعهدمان :

• احساس داشتن هدف و معنا است که با مشارکت فعال فرد در رویدادهای روزمره ایجاد می شود. افزایش حس تعهد به افزایش حس قدرت و پایداری فرد کمک می کند.

• د معنا بخشیدن فرد به خانواده اش، اطرافیانش، روابط با انسان ها، باورها و ارزش‌ها و قبول این باورها و ارزش‌ها، معنایی را که به زندگی می‌بخشد، دوچندان می کند.
• افرادی که احساس تعهد بالا دارند به جای اینکه تحت فشار قرار گرفته و طرد شوند در سایه برخورد فعال با رویدادها و انسان های پیرامون خود به زندگی خود معنا می بخشند.

تقویت حس کنترل:

• افرادی که معتقدند هنگام مواجهه با مشکلات، خود نیز می توانند رویدادها را هدایت کرده و در بهبود آن سهیم باشند، راحت تر می توانند با مشکلات کنار بیایند.
• افراد می توانند این قدرت را داشته باشند که ایده ها و رفتارهایی را که در زندگی خود با آن مواجه می شوند تغییر دهند. اگر فرد باور داشته باشد که می تواند به جای تسلیم شدن در برابر مشکلات، نتایج را در جهت مثبت تغییر دهد، در جهت مثبت در زندگی خود تلاش خواهد کرد.

احساس قدرت و چالش در برابر زندگی و رویدادها:

• ه جای اینکه همیشه باور داشته باشیم که تغییر حتما نتایج نامطلوب در پی دارد، باید بدانیم که تغییر یک امر ضروری در زندگی است. وقتی باور کنیم که تغییر می تواند به پیشرفت زندگی کمک کند، سازگاری با زندگی آسان تر می شود.

در این راستا بعضی از روش هایی که تاب آوری روانی ما را در زندگی روزمره تقویت می کند از قرار زیر است:

• برقراری ارتباط با کسی که دوستش داشته و به او اعتماد دارید، حس اعتماد به نفس شما را تقویت کرده و در نتیجه به افزایش پایداری روانی شما کمک می کند.
• به جای واکنش های ناگهانی در شرایط سخت و استرس زا، بهتر است با تأمل عمل کنید. راه تصمیم گیری درست این است که به خودتان زمان کافی بدهید تا مسئله را فهمیده و آن را به درستی حل کنید.
• یادگیری اینکه آرامش خود را حفظ کنید بسیار مهم است! هر کسی برای آرام کردن خود روش منحصر به خودش را دارد. تلاش برای شناخت خود و آگاهی از چیزهایی که برایتان خوب است، مفید خواهد بود.
• نیازهایی مانند تغذیه، سرپناه و خواب نیازهای اساسی هستند. همه انسان ها باید این نیازهای اساسی را بشناسند و به شکل صحیح راه هایی را برای رفع این نیازها در پیش گیرند. بایستی بپذیرید که نیازهای اولیه و اساسی دارید و نباید آنها را به تعویق بیندازید.
• به خود اجازه دهید احساسات خود را درک کرده و ابراز کنید. راه های مختلفی برای ابراز احساسات تان وجود دارد. گاهی اوقات نوشتن، صحبت کردن یا نقاشی کردن می تواند حس خوبی به شما بدهد.
• روش هایی را که در گذشته برای کنار آمدن با مشکلات در پیش می گرفتید به خاطر بیاورید. می توانید زمانی را به خاطر بیاورید که از نظر روانی خود را پایدار حس می کردید.
• وقتی حال تان اصلا خوب نیست، موسیقی آرامش بخش مورد علاقه خود را پخش کنید و از نظر ذهنی خود را به جایی ببرید که در آنجا احساس امنیت می کنید.
• با شل کردن بدن و عضلات خود سعی کنید تنفس خود را کنترل کنید. تمرینات تنفسی می تواند مفید باشد. یک نفس عمیق از طریق بینی خود بکشید، چند ثانیه نگه دارید و تا جایی که می توانید به آرامی نفس خود را از طریق دهان خارج کنید.
• افزایش قدرت بدنی با پیاده روی، ورزش و حرکت، تاب آوری روانی شما را نیز افزایش می دهد.
• می توانید به خودتان یادآوری کنید که حق دارید از خود در برابر موقعیت ها و افرادی که متوجه شده اید به شما آسیب می رسانند محافظت کنید و در صورت لزوم می توانید تصمیم بگیرید که از این موقعیت ها و افراد دوری کنید.
• اینکه یاد بگیریم در مواقع لزوم درخواست کمک کنیم، نشانه ضعف نیست. برعکس بخشی از تلاش برای یافتن راه حل است و تاب آوری شما را افزایش خواهد داد.
• مراقب خودت باش!