بازی کردن، شیوه ی یادگیری و ارتباط گیری کودک است.
به بیان دیگر، بازی، زبان کودکان است!
کودکان از طریق بازی، احساس خود را بیان می کنند. سوال می پرسند و با محیط پیرامون ارتباط و زندگی را یاد می گیرند. بازی ابزاری برای فعال کردن قدرت تجسم، و به تبع آن درک تجربیات زندگی است. بازی کردن به بیان احساس و ارتباط گیری کودک کمک می کند.
بازی بخش مهمی از خوشبختی و رشد سالم کودک است.
در کل، حس کنجکاوی و توان یادگیری را افزایش می دهد.
مراقبت از خواهر و برادر و کمک به کارهای خانه البته که برای رشد کودک مهم است. همکاری در خانه به یادگیری ئ رشد کودک کمک می کند. از سوی دیگر، اختصاص زمان ویژه ای برای بازی، مخصوصا برای بچه های زیر 12 سال از منظر سلامت روحی -روانی و جسمی الزامی است. مراقبت از خواهر و برادر وقتی به عهده ی بزرگترین فرزند باشد و آن فرزند مثلا 8 ساله باشد مانع رشد سالم آن فرزند بزرگتر نمی شود. کودکان برای گذر از دوران کودکی به بزرگسالی نیاز به فرایند رشد سالم دارند.
از آنجا که کودکان هنگام بازی خود را در فضای ایمن حس می کنند می توانند این فرایند را به راحتی بگذرانند. برای افزایش حس احترام، محبت و امنیت کودکان باید بازی کنند.
چرا بازی کردن مهم است؟
بازی کردن برای کودکان:
- مهارت حل مسئله و مشورت را ارتقا می دهد.
- به ارتقا مهارت های زبانی، صحبت کردن و ارتباط گیری کمک کی کند.
- به واسطه ی خیال پردازی مهارت درک محیطی اش افزایش می یابد.
- حافظه ی کوتاه مدت و بلند مدت را تقویت و یادگیری را تسهیل می کند.
- توان جسمی را نیز ارتقا می دهد. در برخی از بازی ها ماهیچه های کودک تقویت می شود.
- مهارت بیان احساسشان تقویت می شود.
- راه کارهای شناخت احساسات و حل فشارهای احساسی را بهتر یاد می گیرد.
- هماهنگی چشم و دست اش تقویت می شود و به کنترل حرکاتش کمک می کند. به تعادل و تقویت ماهیچه نیز کمک می کند.
چطور می توانیم به بازی کردن کودکمان کمک کنیم؟
برای برای کودک زمان و فضای ایمن فراهم کرد.
برای فرزندتان فضای بازی مهیا کنید. به ویژه برای کودکان خردسال داخل منزل بدون نگرانی از کثیف کاری فضا تخصیص دهید. مثلا با انداختن یک پارچه یا ملافه زیر اساب بازی هایش فضای بازی را ایجاد کنید. گاهی کودک دوست دارد به تنهایی بازی کند. به خواسته اش احترام بگذارید. می توانید در جاهای مختلف خانه محیط بازی فراهم کنید و به کودک بگویید : «بیا اینجا بازی کن» یا « فضای بازی تو اینجاست». می توانید در سالن، آشپزخانه یا اتاق با پهن کردن ملافه قضای بازی را مشخص کنید.
یادآوری کنید که تمام وسایل خانه می تواند اسباب بازی باشد.
برای بازی کردن می توانید اساب بازی یا هر وسیله ی بازی را در نظر بگیرید. اما قدرت تخیل کودکان خیلی بشتر از تصور ماست. شرط اساسی بازی کردن، داشتن اسباب بازی های خاص و گران قیمت نیست. بازی با خیال پردازی و داستان سازی ایجاد می شود. می توان از کاغذ یا دستمال هم اساب بازی ساخت.
برای بازی سازی کودک هر چیزی می تواند اسباب بازی باشد. کودکان می توانند با قاشق، قاشق چوبی، دستمال ها، نخ، قوطی، ملافه های کهنه، یک سینی با نخود و برنج می تواند، خانه و فرزندانشان و یا حتی ماشین های فضایی شان را تصور کنند. در بازی کودکان، پر کردن سنگ در بطری پلاستیکی یک گنجینه و بستن ملافه دور کمرش لباس شیک تصور می شود.
کودکان، با استتفاده از میمیک های صورت، . حرکت بدن و یا بیان داستان و صحبت کردن هم بازی می کنند.
فراموش نکنید: اسباب بازی کودکان نباید تیزو یا شکستنی باشد. وسایل نوک تیز، یا برنده، و وسایل سنگین نباید در بین اساب بازی ها باشد. باید به کودک بفمانید که وسایل گرانقیمت به لحاظ مادی یا معنوی اساب بازی محسوب نمی شوند. وسایل کوچک مانند مهره هم خطرناک است. ممکن است کودک خردسال آن را قورت دهد. باید به تمام وسایل بازی خردسالان دقت کرد. حتی حین بازی کنارشان بود.
وقتی بچه های ریخت و پاش می کنن و بازی هایی سر و صدا دار بازی می کنند آرام باشید.
حین بازی ممکن است ریخت و پاش یا سر و صدا هم ایجاد شود. مخصوصا زمانی که بچه زیاد بیرون نمی رود و بیشتر وقت خود را داخل منزل سپری می کند این ریخت و پاش و سر وصدا ممکن است بیشتر شود. شما باید به نحوی که برای خودتان و همسایگانتان مشکل ایجاد نکند اجازه ریخت و پاش و سر و صدا بدهید. اگر دیدید امکان دارد همسایه ها نارحت شوند می توانید به آنها بگوید:« بچه ها در خانه بازی می کنند، ببخشید اگر کمی سر وصدا دارند.» و به این روش به آنها اظلاع دهید. خیلی ها وقتی متوجه می شوند سرو صدا از بازی کودکان است درک می کنند. برخی هم بعد از ساعت خاصی درخواست قطع سر و صدا را می کنند. هر دو طرف باید شرایط یکدیگر را درک کنند.
بازی بچه ها ممکن است نسیت به یکدیگر متفاوت باشد. برخی بازی ها پر سر و صدا و برخی بی صدا هستند. اگر کودکتان به اندازه ی کافی بزرگ شده باشد می توانید به اون زمان انواع بازی ها را هم یاد بدهید. مهم است که کودک متوجه شود که نباید باعث ناراحتی دیگران شود.با کودک صحبت کنید که نباید بازی های پر سر و صدا را از شب ها بعد از ساعت خاصی یا وقتی خواهر براردش خواب هستند یا در خانه مهمان یا بیمار هست انجام دهد.
بازی کردن بیرون از خانه
بازی کردن خارج از خانه نیز برای رشد و سلامت کودکان مهم است. اگردر جایی زندگی می کنید که کودک می تواند بیرون از خانه در فضایی امن با دوستانش بازی کند حتما اجازه این کار را بدهید. حتی تشویقش کنید.
وقتی کودک بیرون از خانه بازی می کند: با همسن و سال های خودش بازی کند، از خانه زیاد دور نشود، اگر قرار است با دوستانش به جایی دورتر از خانه برود حتما اطلاع بدهد، وقتی صدایش می کنید به خانه برگردد، اگر با مشکلی مواجه شد حتما اطلاع بدهد. اینها باید تبدیل به قانون خانواده شود و نظارت گردد. باید کودک در خارج از خانه راحت باشد برای همین باید نگران نبود و از لباس های کهنه اما راحت استفاده کند که اگر کثیف شد مشکلی پیش نیاید. لباس مدرسه یا لباس مهمانی برای بازی کردن خارج از خانه مناسب نیست.
همچنین؛
- باید بداند حداکثر تا چه ساعتی می تواند بیرون باشد.
- با افراد غریبه اصلا صحبت نکند حتی اگر باید کنارشان بایستد.
- محیط بازی شان باید محیز امنی باشد.
این موارد را به طور شفاف با کودکان در میان بگذارید.
در نظر داشته باشید که رشد هر بچه منحصر به خود اوست.
هر کودک با دیگری متفاوت است. هر کودکی دنیای خاص خودش را دارد. کارهایی که یک کودک انجام می دهد شاید برای کودک دیگر سخت باشد. سرعت و روش یادگیری در هر کودکی متفاوت است. علایق و مسائل خاص خودش را پیدا کردن و اجازه دادن به کودک برای کشف خودش بسیار اهمیت دارد. فراهم کردن امکان کشف و رشد علایق و مهارت های کودک هم بسیار مهم است.
کودکان با در مورد بازی هایشان با یکدیگر مقایسه نکنید. وقتی کودکی در بازی کردن خطا می کند سعی در اصلاح نکنید و از طرف او به خوتان نقش و وظیفه ندهید. این وظیفه ی شما نیست و باعث رنجش کودک می شود. به کودک فرصت و زمان رشد با سرعت و مهارتهای خودش بدهید.
نوع بازی کودکان علاقه ی آنها را نیز مشخص می کند. برای مثال، کودکی که علاقه به تعمیر ماشین دارد، این امکان را برایش فراهم کنید. همچنین برای کودکانی که علاقع به آشپزی و شیرینی پزی دارند برای رشد مهارت و علاقه شان به آنها کمک کنید.
ارتباط گیری مهم است.
بازی کردن وضعیت درونی کودک را منعکس می کند. بازی یکی از ابزارهای بیان وضعیتی است که در آن هستند مثلا، جیزی را متوجه نمی شود و یا در درک چیزی برایش سخت است. کودکان وقتی موردی برایش سخت یا حوصله سر بر شود آن را موضوع بازی خود می کنند و در آن مورد سناریوهای مختلفی را تخیل می کنند تا راهی برای بیرون رفت از آن شرایط داشته پیدا کنند.
اگر احساس کردید کودک بازی کسل کننده ای بازی می کند یا بازی بزرگتر از سن اوست، بعد از بازی با کودک صحبت کنید. می توانید از او بخواهید در مورد بازی و حس او و آنچه کسل کننده بوده و یا ذهنش را آشفته، بپرسید و کمکش کنید. برای درک بهتر، به او در سطح سن اش توجه کنید. سوالاتی که می پرسد را به طوری که واقعی، درست و قابل فهم باشد پاسخ دهید. کمک کنید احساس راحتی و امنیت کند.
میتوان با هم بازی کرد.
می توانیم با کودکانمان بازی کنیم. حتی به بازی کودکانمان ملح شویم. می توانید برای کودکانتان قضه بخوانید، چیستان بپرسید، بازی های کودکی خودتان را به آنها یاد بدهید. در این صورت می توانید با بچه ها خوش بگذارنید.
حتی اگر کودک بخواهد با شما بازی کند می تواند شما را دعوت کند. در این صورت می توانید با او همراه شودی و بازی کنید. وقتی می خواهید با کودک بازی کنید حتما از سناریو و نقش خود در آن بازی را از او بپرسید. به جای گفتن :« اینجاش به درد بخور نیست. اینجوری نمیشه» و سریع بازی را تمام کردن و رفتن می توانید با هم خوش بگذرانید.
برای بازی با بچه ها باعث؛
- تقویت روابط شما،
- درک بهتر دنیای درون کودک،
- حس امنیت کودک،
- درک فضاهایی که در آن موفق است و فضاهایی که نیاز به کمک دارد،
- متوجه شدن مواردی که خوشش میاید یا خوشش نمیاد،
- دیدن نحوه ی ابراز احساسات کودک می شود.
مراقب بازی های اینترنتی باشید!!
امروزه، توسعه فن آوری رایانه ای و رسانه های اجتماعی در زندگی ما تاثیر فراوانی داشته است، و بازی های آنلاین شایع شده است. باید توجه داشته باشیم که این بازی ها می تواند محتوای مضری برای کودک داشته باشد. در بازی های رایانه ای و اینترنتی انواع بازی های آموزنده و مفید هم وجود دارد. بازی هایی که آموزش زبان و یا مواردی که باعث موفق بودن کودک در آینده و تقویت مهارت ها و برنامه ریزی ها را در بر می گیرد هم موجود است.
مهم است که نظارت کامل بر محتوای بازی و منبع بازی داشته باشید. بازی هایی که محتوای خشونت دارند یا متناسب سن شان نیست، یعنی شخصیت های بازی برای مخاطب بزرگسال و یا نوجوان طراحی شده است را محدود کنید. مدت زمان بازی مقابل مانیتور هم مهم است. صرف زمان زیاد در بازی های اینترننتی سلامت روانی و رشد کودک مضر است.
